Zaburzenia rozwojowe a neurologia dziecięca – co warto wiedzieć?

Jakie są najczęstsze zaburzenia rozwojowe u dzieci? Termin zaburzenia neurorozwojowe obejmuje szeroką grupę stanów, które mają swoje źródło w nietypowym rozwoju mózgu. Zwykle ujawniają się we wczesnym dzieciństwie i wpływają na funkcjonowanie osobiste, społeczne, szkolne i zawodowe. Ich podłoże jest złożone – często rolę odgrywają czynniki genetyczne, ale także komplikacje w okresie prenatalnym i okołoporodowym.

Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD)

To szeroka kategoria, do której zalicza się autyzm oraz zespół Aspergera. Charakteryzuje się trudnościami w komunikacji społecznej i interakcjach oraz występowaniem ograniczonych, powtarzalnych wzorców zachowań i zainteresowań. Dzieci z ASD mogą mieć problemy z rozumieniem metafor, ironii, a także z odczytywaniem mowy ciała i intencji innych osób, co prowadzi do izolacji społecznej.

Autyzm – diagnostyka, wczesne objawy

Wczesna diagnoza autyzmu jest kluczowa dla wdrożenia skutecznej terapii. Rodzice powinni zwrócić uwagę na takie sygnały alarmowe u niemowląt i małych dzieci, jak: brak kontaktu wzrokowego, brak reakcji na własne imię po 12. miesiącu życia, brak gestu wskazywania palcem, opóźniony rozwój mowy lub jej regres, a także nietypowe zabawy, np. uporczywe układanie przedmiotów w rzędach. Diagnostyka opiera się na wnikliwej obserwacji dziecka przez zespół specjalistów (psychologa, pedagoga, psychiatrę, neurologa dziecięcego Warszawa) i szczegółowym wywiadzie z rodzicami.

Zespół Aspergera – objawy, różnicowanie

Historycznie Zespół Aspergera był diagnozowany jako odrębna jednostka, jednak według najnowszych klasyfikacji (DSM-5) jest on częścią spektrum autyzmu. W praktyce klinicznej termin ten jest nadal używany do opisu osób, u których nie wystąpiło klinicznie istotne opóźnienie rozwoju mowy ani rozwoju poznawczego. Główne objawy to nasilone trudności w interakcjach społecznych, bardzo wąskie i specyficzne zainteresowania (tzw. „fiksacje”) oraz sztywność w myśleniu i przywiązanie do rutyny. Różnicowanie polegało właśnie na ocenie poziomu funkcjonowania intelektualnego i językowego, który w Zespole Aspergera jest w normie lub powyżej niej.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD)

Objawia się trwałymi problemami z utrzymaniem uwagi, nadmierną aktywnością ruchową i impulsywnością, które nie są adekwatne do wieku rozwojowego dziecka. Trudności te muszą występować w co najmniej dwóch środowiskach (np. w domu i w przedszkolu/szkole), aby można było postawić diagnozę. Wyróżnia się trzy podtypy ADHD: z przewagą zaburzeń koncentracji, z przewagą nadruchliwości i impulsywności oraz typ mieszany.

Specyficzne zaburzenia językowe (SLI)

Znane również jako opóźnienia rozwoju mowy, polegają na znaczących trudnościach w nabywaniu i używaniu języka, które nie wynikają z niepełnosprawności intelektualnej, uszkodzenia słuchu czy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dziecko ze SLI rozumie znacznie więcej, niż jest w stanie powiedzieć, ma ubogie słownictwo, buduje bardzo proste zdania i często popełnia błędy gramatyczne.

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD)

Jest to grupa zaburzeń ruchu i postawy, spowodowana uszkodzeniem mózgu, do którego doszło w okresie płodowym, okołoporodowym lub we wczesnym dzieciństwie. Uszkodzenie to jest niepostępujące, co oznacza, że nie pogarsza się z czasem, ale jego konsekwencje ruchowe mogą się zmieniać w miarę wzrastania dziecka.

Zaburzenia integracji sensorycznej

Problem z prawidłowym przetwarzaniem przez mózg bodźców zmysłowych (dotyku, wzroku, słuchu, węchu, smaku, równowagi). Może objawiać się nadwrażliwością (np. dziecko nie toleruje metek przy ubraniach, zatyka uszy przy głośniejszych dźwiękach) lub podwrażliwością (np. dziecko poszukuje intensywnych doznań, jest w ciągłym ruchu, uderza ciałem o przedmioty).