MILMEDICA Centrum Medyczne
Duszący kaszel w nocy u dziecka – jak sobie poradzić?
Większość rodziców dobrze zna sytuację nieprzespanych nocy z powodu uporczywego kaszlu dziecka. Jest on zmorą nie tylko dla każdego rodzica, ale także dla dziecka. Powoduje liczne wybudzanie się dziecka w trakcie snu, co prowadzi do niewyspania i zmęczenia w ciągu dnia. W konsekwencji sen nie służy odpoczynkowi i regeneracji organizmu. Dziecko następnego dnia jest rozdrażnione i podsypiające. Przyczyn ataków kaszlu w nocy u dziecka może być wiele i nie zawsze oznacza on infekcję. Zatem należy zastanowić jakie są przyczyny duszącego kaszlu u dziecka w nocy i jak możemy pomóc dziecku, które dręczy suchy kaszel?
Czytaj również: Czym jest odporność dziecka i jak możemy ją wzmocnić?
Czym jest kaszel?
Kaszel jest naturalnym odruchem obronnym organizmu mającym na celu oczyszczenie dróg oddechowych. Polega na nasilonym odruchu wydechowym z towarzyszącym dźwiękiem, co skutkuje usuwaniem złuszczonego nabłonka, wydzieliny oraz innych substancji szkodliwych obecnych w drogach oddechowych. Ze względu na czas trwania kaszel dzielimy na ostry (trwający 2-4 tyg.) oraz przewlekły (trwający powyżej 4-8 tyg.).
Rodzaje kaszlu
- Kaszel suchy (nieproduktywny) – w czasie którego dziecko nie odkrztusza wydzieliny, najczęściej występuje on w początkowej fazie infekcji lub może mieć charakterystyczny dźwięk szczekania towarzyszący podgłośniowemu zapaleniu krtani.
- Kaszel mokry (produktywny) – z odkrztuszaniem wydzieliny z dróg oddechowych. Pojawia się w drugiej fazie infekcji dróg oddechowych.
Jak odróżnić kaszel suchy i mokry?
Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko kaszle w nocy mokro czy sucho? Jak zatem rozpoznać rodzaj kaszlu u dziecka? Postaram się pomóc w odpowiedzi na te pytania.
Kaszel jest jednym z objawów infekcji dróg oddechowych. Może być spowodowany zakażeniem wirusowym górnych dróg oddechowych takim jak: zapalenie gardła, krtani, tchawicy lub rzadziej – zakażeniem bakteryjnym. Kaszel suchy u dziecka może występować w napadach astmy, zapaleniu płuc, lub być efektem drażniącego wpływu dymu tytoniowego na nabłonek dróg oddechowych.
Przyczyną mokrego kaszlu (produktywnego) jest obecność wydzieliny w drogach oddechowych, którą usuwamy kaszląc. Wydzielina ta najczęściej jest lepka, gęsta, biała lub żółtawa. Obecność ropnej wydzieliny podczas kaszlu mokrego może świadczyć o rozwijającej się infekcji.
Kaszel suchy jest napadowy, męczący, może mieć charakterystyczny szczekający dźwięk i nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny. Jest on charakterystyczny dla początkowej fazy infekcji, ale może być również spowodowany alergią lub astmą.
Czy suchy kaszel u dziecka oznacza infekcję?
Przyczyn suchego kaszlu może być wiele, nie zawsze kaszel pojawiający się w nocy oznacza infekcje. Istnieje wiele innych przyczyn nocnych napadów kaszlu. Napady duszącego kaszlu w nocy mogą być również spowodowane czynnikami zewnętrznymi, np. suchym powietrzem.
Często zdarza się, że kaszel przybiera na sile w nocy z powodu spania w klimatyzowanym lub ogrzewanym pomieszczeniu. Przyczyną tego stanu jest suchość śluzówek górnych dróg oddechowych wywołująca odruch kaszlu. Suchy i męczący kaszel u dziecka może w skrajnych wypadkach prowadzić do wymiotów.
Inne przyczyny suchego kaszlu w nocy
- Astma oskrzelowa
Jest to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, związana z nadreaktywnością oskrzeli na różne czynniki oraz w konsekwencji objawiająca się obturacją oskrzeli. Często u małych dzieci pojawiają się ataki świszczącego, męczącego suchego kaszlu. Zdarza się, że jedynym objawem astmy oskrzelowej suchy kaszel w nocy u dziecka (tzw. kaszlowy wariant astmy).
- Zapalenie zatok u dziecka
Proces toczący się w obrębie błon śluzowych zatok przynosowych. Najczęściej jest on spowodowany zakażeniem wirusowym bądź bakteryjnym. Wydzielina spływająca z zatok w nocy w pozycji leżącej wywołuje pojawienie się męczącego suchego kaszlu, któremu towarzyszy wyciek z nosa, gorączka, ból w okolicy oczodołu.
- Ostre podgłośniowe zapalenie krtani (krup)
Jednostka chorobowa objawiająca się charakterystycznym napadem szczekającego kaszlu głównie w godzinach nocnych, wywoływana przez wirusy, najczęściej u dzieci od 6 miesiąca do 3 roku życia. Kaszel nasilający się w nocy powoduje wybudzenie dziecka. Można usłyszeć dodatkowo świst krtaniowy, wysiłek oddechowy lub zaobserwować wciąganie międzyżebrzy i duszność.
- Refluks żołądkowo-przełykowy
Spowodowany zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku z powodu zmniejszenia napięcia zwieraczy przełyku. Przyczynia się do biernych ulewań bądź czynnych wymiotów. Do najważniejszych objawów pozaprzełykowych refluksu żołądkowo – przełykowego należy kaszel. Natomiast podstawowymi przełykowymi objawami refluksu są wymioty, ulewania, zaburzenia połykania, słaby przyrost masy ciała.
- Zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła
Towarzyszy on przewlekłym zakażeniom dróg oddechowych wywołanym czynnikiem bakteryjnym lub wirusowym. Jako zespół objawów może być powikłaniem w przebiegu przewlekłego nieżytu nosa, refluksu żołądkowo-przełykowego czy przewlekłego zapalenia zatok.
- Niewydolność krążenia
Jest ona rzadką przyczyną duszącego kaszlu. Wynika z nieprawidłowej pracy lewej komory serca. Ponadto obserwuje się u dziecka inne objawy takie jak: duszność, brak apetytu, zmiany osłuchowe nad płucami, obrzęki, małe przyrosty masy ciała, zwiększona męczliwość oraz nadmierne pocenie się.
- Krztusiec
Choroba zakaźna objawiająca się napadami kaszlu w nocy, także o poranku. Dziecko seriami intensywnie kaszle, łapiąc pomiędzy nim głębokie wdechy, po czym ponownie następują napady kaszlu aż do utraty tchu. Głębokie wdechy między seriami kaszlu przypominają pianie koguta. W przebiegu krztuśca można obserwować u dziecka wybroczyny na skórze twarzy, szyi i na spojówkach. Kaszel może kończyć się wymiotami.
- Alergeny
Kaszel alergiczny jest reakcją układu odpornościowego na obecność alergenu. Jego przyczyną mogą być roztocza, niektóre pokarmy lub astma alergiczna.

Duszący kaszel u dziecka podczas snu - atak kaszlu w nocy jak sobie radzić?
Aby skutecznie leczyć duszący nocny kaszel u dziecka należy rzetelnie przeprowadzić diagnostykę różnicową. Wskaże ona jego przyczynę. Po postawieniu właściwej diagnozy możliwe jest skuteczne leczenie suchego kaszlu. Poniżej wymienię kilka sposobów radzenia sobie z atakiem kaszlu w nocy.
- Inhalacje solą fizjologiczną
To bardzo popularna i skuteczna forma walki z kaszlem. Inhalacja przede wszystkim nawilża gardło, rozrzedza wydzielinę i ułatwia jej odkrztuszanie. U małych dzieci dobrze sprawi się nebulizator, do którego używaj soli fizjologicznej. Bez konsultacji z lekarzem nie należy stosować soli hipertonicznych, ponieważ mogą spowodować skurcz oskrzeli.
- Leki hamujące kaszel ostry w nocy
W przypadku małych dzieci o podaniu jakichkolwiek leków na suchy kaszel, powinien zadecydować lekarz. Preparaty na kaszel dla dziecka dostępne w aptece bez recepty zawierające lewodropropiozynę można stosować u dzieci od 2. roku życia. Roślinny syropy przeciwkaszlowy na bazie prawoślazu i porostu islandzkiego nawilża gardło i pozwala załagodzić kaszel.
Domowe sposoby na kaszel u dziecka
Duszący kaszel u dziecka w nocy jak pomóc domowymi sposobami?
- Toaleta nosa
Prawidłowe oczyszczenie nosa z wydzieliny przed snem dziecka, może zapobiec jej spływaniu po tylnej ścianie gardła, co w konsekwencji mogłoby wywoływać kaszel napadowy.
- Odpowiednie nawodnienie
Gdy dziecko ciągle kaszle podczas infekcji, powinno pić dużo płynów. Zapewni to odpowiednie nawodnienie organizmu oraz rozrzedzi wydzielinę w drogach oddechowych, ułatwiając jej odkrztuszanie.
- Nawilżenie powietrza
Nawilżanie powietrza ma kluczowe znaczenie w zmniejszaniu intensywności napadów kaszlu w nocy. Zwykle obserwuje się to zimą, gdy częściej korzystamy z grzejników. Można zastosować nawilżacze powietrza, rozwiesić mokre ręczniki na kaloryferach bądź łóżeczku lub mokre pranie rozwieszone w sypialni. Suche powietrze spowoduje podrażnienie dróg oddechowych skutkując napadami kaszlu. Warto również wietrzyć pokój przed snem. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza.
- Miód gryczany
Kolejnym domowym sposobem, który zmniejsza częstotliwość suchego kaszlu jest miód gryczany. W wielu badaniach udowodniono skuteczność jego podawania w łagodzeniu napadów suchego kaszlu w nocy. Podany 30 minut przed snem dzieciom chorym na infekcyjne zapalenie górnych dróg oddechowych zmniejsza, w porównaniu z niestosowaniem żadnej interwencji, nasilenie męczącego kaszlu w nocy i związane z nim niedogodności. Ponadto świetnie nawilża gardło. Nie należy go podawać dzieciom przed 1 r.ż. ze względu na ryzyko wystąpienia u nich botulizmu dziecięcego.
Duszący nocny kaszel u dziecka - kiedy zgłosić się do lekarza?
Kaszel występujący u noworodków zawsze wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Jego przyczynami mogą być bowiem wady wrodzone, choroby genetyczne, obecność ciała obcego w drogach oddechowych.
Zatem pojawia się pytanie, kiedy iść do lekarza ze starszym dzieckiem? Starsze dziecko wymaga zbadania przez lekarza (Medycyna rodzinna), jeśli prezentuje niepokojące objawy kaszlu takie jak:
- nagły początek kaszlu,
- przewlekły kaszel z odkrztuszaniem.
- kaszel połączony z nasilającą się dusznością i świstami,
- odkrztuszanie różowej, pienistej wydzieliny lub krwi,
- nawracający lub nasilający się kaszel.
MILMEDICA Centrum Medyczne
polecane artykuły

Jak wygląda wizyta u neurologa dziecięcego?
MILMEDICA Centrum Medyczne Wizyta u specjalisty może być stresującym wydarzeniem dla najmłodszych. Co zrobić, aby pomóc przygotować się dziecku na wizytę? Jak wyglądają badania neurologiczne

Kiedy należy udać się do neurologa dziecięcego?
MILMEDICA Centrum Medyczne Zdrowie dzieci to priorytet wszystkich rodziców, jak i lekarzy zatrudnionych w naszej Przychodni. Jakie objawy neurologiczne u dzieci powinny skłonić nas do

Rola badań prenatalnych – dlaczego są tak ważne?
MILMEDICA Centrum Medyczne Coraz częściej przyszli rodzice decydują się na wykonanie badań prenatalnych. Diagnostyka prenatalna Dostarczamy wiedzę na temat rozwoju dziecka w łonie matki. Obecnie

Czym się różni otolaryngolog od laryngologa?
MILMEDICA Centrum Medyczne Wiele osób zastanawia się, czym różnią się otolaryngolog i laryngolog. Otolaryngolog to specjalista, który zajmuje się diagnozą i leczeniem schorzeń jamy ustnej,

Jak przygotować się na wizytę u laryngologa?
MILMEDICA Centrum Medyczne Wiele osób, które po raz pierwszy wybierają się na wizytę u laryngologa, stresuje się i nie wie, jak dobrze przygotować się do

Badanie HPV u mężczyzn – jak wygląda?
MILMEDICA Centrum Medyczne Wirus Brodawczaka Ludzkiego (wirus HPV) jest główną przyczyną występowania raka szyjki macicy u kobiet. Należy jednak wiedzieć, że wirus HPV występuje również
Bibliografia
Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Krenke K., Mazurek H., Bieńkowski P., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 4/2016.
De Blasio F. et al. An observational study on cough in children: epidemiology, impact on quality of sleep and treatment outcome. Cough 8(1): 1 (2011).
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/91862,przyczyny-dlugotrwalego-kaszlu-u-dziecka (dostęp on-line: październik 2023).
https://pulsmedycyny.pl/przyczyny-kaszlu-u-dzieci-wazne-aspekty-i-pulapki-w-diagnostyce-1132866 (dostęp on-line: październik 2023).
Bielecka T. et al. Przewlekły kaszel u dzieci – kiedy do specjalisty? Pediatria po Dyplomie 16(6): 46-51 (2012).
Żaczkiewicz-Bartosiewicz A., Walicka-Serzysko K. Czerwone flagi w diagnostyce kaszlu u dzieci. Pediatria po Dyplomie 3 (2020).
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/118665,inhalowanie-dziecka-sola-fizjologiczna (dostęp on-line: październik 2023).
Kawalec W., Grenda R., Kulus M., Pediatria Tom 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Milanowski A., Kawalec W., Diagnostyka różnicowa najczęstszych objawów w praktyce pediatrycznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
Anna Jung, Anna Maślany, Przewlekły kaszel u dziecka – problem diagnostyczny i terapeutyczny, w: Pediatria i Medycyna Rodzinna, 8 (2), str. 97-100 http://pimr.pl/artykul.php?a=295 (dostęp on-line: październik 2023).
Aleksandra Undrunas, Krzysztof Kuziemski, Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2017, vol. 11, nr 4, str. 149-155 https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/54801/41732 (dostęp on-line: październik 2023).
Jagiełło, E. Kołeczek, M. Horochowska, Z. Zdrojewicz, A. Głowaczewska, Bursztynowe źródło zdrowia – zastosowanie miodu we współczesnej medycynie, w: Medycyna Rodzinna 2018; 21(1): 64-69 http://www.medrodzinna.pl/wp-content/uploads/2018/06/mr_2018_064-069.pdf (dostęp on-line: październik 2023).