MILMEDICA Centrum Medyczne
Zapalenie ucha środkowego u noworodków – jak pomóc dziecku?
Zapalenie ucha jest dość powszechnym zjawiskiem w życiu każdego dziecka. Szacuje się, że dotyczy ono około 75% dzieci do 3. roku życia. Budzi duży niepokój rodziców ze względu na płacz dziecka i ból przez niego zgłaszany. Nieco bardziej sprawa komplikuje się w przypadku noworodków i niemowląt, które nie potrafią zgłaszać i lokalizować bólu. Często w ich przypadku jedynymi objawami są nieutulony płacz, gorączka lub niechęć do jedzenia oraz apatia.
O ile u starszych dzieci ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) w większości sytuacji ma samoograniczający się charakter, to w przypadku dzieci poniżej 2. roku życia konieczna jest wizyta u pediatry. Dlaczego tak ważna jest trafna diagnoza? Czy zawsze wymagane jest podanie dziecku antybiotyku? Jak leczyć zapalenie ucha noworodka? Na te pytania postaram się odpowiedź w artykule.
Co to jest ucho środkowe?
Ucho środkowe jest niewielką przestrzenią wypełnioną powietrzem zlokalizowaną w kości skroniowej. W jego skład wchodzą:
- jama bębenkowa, zawierająca trzy kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko),
- wyrostek sutkowaty,
- trąbka słuchowa (tzw. trąbka Eustachiusza).
Ucho środkowe pełni naczelną rolę w przetwarzaniu fali dźwiękowej do ucha wewnętrznego.
Czym jest zapalenie ucha środkowego u noworodka?
Zapalenie środkowego ucha jest stanem zapalnym błony śluzowej w obrębie ucha środkowego objawiającym się nagłym wystąpieniem dolegliwości bólowych, często z towarzyszącymi mu objawami ogólnymi.
Przyczyny zapalenia ucha środkowego dziecka
Najczęściej OZUŚ jest poprzedzone nieżytem nosa. U dziecka obserwuje się obecność kataru przez 2-3 dni przed pojawieniem się bólu ucha. Głównymi przyczynami rozwoju ostrego zapalenia ucha dziecka jest etiologia mieszana wirusowo-bakteryjna. Uważa się, że wirusy i bakterie odpowiadają za większość przypadków zapaleń uszu (ok. 66% zakażeń).
Najczęstszymi wirusami powodującymi OZUŚ są:
- grypy,
- paragrypy,
- RSV,
- rinowirusy,
- adenowirusy,
- koronawirusy.
Kolejną przyczyną rozwoju zapalenia uszu są bakterie: głównie paciorkowiec Streptococcus pneumoniae, a także Haemophilus influenze oraz rzadziej Moraxella catarhalis.
Warto również pokreślić rolę czynników środowiskowych mogących sprzyjać rozwojowi zapalenia ucha. Przede wszystkim są to: dym tytoniowy, smog oraz lot samolotem.
W przebiegu ostrego zapalenia uszu obserwuje się sezonowość zachorowań. Szczyt zapadalności obserwuje się w okresie jesienno-zimowym, podobnie jak w przypadku infekcji dróg oddechowych. W odniesieniu do wieku najczęstsze zachorowania odnotowuje się wśród dzieci między 6. a 18. miesiącem życia. Częstość zachorowań zdecydowanie spada u dzieci po 7. roku życia.
Jak się objawia ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka?
Jakie są typowe objawy zapalenia ucha? Najbardziej charakterystycznym objawem zapalenia ucha środkowego jest bolące ucho. Ból ucha u niemowlaka ma nagły i ostry charakter, wywołując przenikliwy płacz. Dotyczy on 80% przypadków OZUŚ, natomiast nie jest swoistym i stałym objawem. U około 20% dzieci OZUŚ może przebiegać bez dolegliwości bólowych, szczególnie w przypadku wysiękowego zapalenia uszu.
Poza tym dominuje płacz i niepokój, u 50% najmłodszych pojawia się gorączka, a także wymioty czy biegunka. Pojawienie się wysokiej gorączki z towarzyszącymi wymiotami może oznaczać bakteryjną etiologię zapalenia ucha i wymaga pilnej konsultacji z pediatrą! W Centrum Medyczne Ursus lekarze pediatrzy czekają w gotowości, by pomóc najmłodszym pacjentom.
U noworodków czy niemowląt diagnoza OZUŚ ogranicza się wyłącznie do wizyty pediatrycznej i badania ortoskopowego, które uwidoczni stan zapalny błony bębenkowej.
Jak zachowuje się niemowlę z zapaleniem ucha? Objawami, które mogą nasuwać podejrzenie zapalenia ucha są:
- niepokój niemowlęcia czy noworodka,
- wymioty,
- apatia,
- odmowa jedzenia,
- problemy ze snem,
- gorączka.
Należy tutaj podkreślić, że łapanie się niemowlaka za ucho nie jest tożsame z jego zapaleniem i nie może być uważane za jego objaw. Podsumowując dzieci <2. roku życia z wysoką gorączką (powyżej 39°C) z wymiotami czy biegunką powinny zostać zbadane przez lekarza jeszcze tego samego dnia. W trosce o wszystkie dzieci Pediatra Ursus jest dostępny przez 7 dni w tygodniu.
Ostre zapalenie ucha groźne dla dziecka – jakie są czynniki sprzyjające OZUŚ u dzieci?
Do czynników ryzyka rozwoju ostrego zapalenia środkowego ucha dziecka zalicza się:
- wiek poniżej 2. roku życia,
- uczęszczanie do żłobka czy przedszkola,
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- karmienie piersią poniżej 3. miesięcy,
- ekspozycja na dym tytoniowy,
- wady anatomiczne w obrębie twarzoczaszki (np. rozszczep podniebienia),
- długotrwałe stosowanie smoczków,
- predyspozycje genetyczne,
- niedojrzały układ immunologiczny.
Rozpoznanie zapalenia ucha – jak rozpoznać ostre zapalenie ucha środkowego?
W przypadku zapalenia ucha środkowego rozpoznanie jest ustalane na podstawie badania otoskopowego błony bębenkowej. Podczas jej wziernikowania uwidacznia się przekrwioną, pogrubioną błonę bębenkową z utratą jej refleksu. Zapaleniu może towarzyszyć gromadzenie się treści ropnej za błoną. Jeśli dojdzie do perforacji błony bębenkowej w przewodzie słuchowym, dochodzi do gromadzenia się ropnego wycieku oraz jego wycieku na zewnątrz.
Powikłania po zapalenia uszu – czy zapalenie ucha środkowego jest niebezpieczne dla niemowlaka?
W większości przypadków OZUŚ przy zastosowaniu prawidłowej terapii ulega wyleczeniu bez powikłań, nawet w sytuacji, gdy dojdzie do perforacji błony bębenkowej i wycieku treści ropnej.
Powikłania nieleczonego OZUŚ – jakie mogą być powikłania zapalenia ucha?
Czy mogą wystąpić powikłania zapalenia ucha noworodka? W przypadku braku zastosowania lub włączeniu nieprawidłowego leczenia może dojść do niebezpiecznych dla dziecka powikłań takich jak:
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- ropień mózgu,
- zapalenie wyrostka sutkowatego,
- niedowład lub porażenie nerwu twarzowego,
- zapalenie błędnika.
Ile trwa zapalenie ucha u niemowlaka?
Czas trwania zapalenia ucha zależny jest od jego etiologii oraz wieku dziecka. W przypadku wirusowej przyczyny OZUŚ, objawy zapalenia ucha niemowląt powyżej 6. miesiąca życia bez czynników ryzyka ustępują w ciągu 48-72 godzin po zastosowaniu leczenia przeciwzapalnego. Jeśli mamy do czynienia z etiologią bakteryjną, wówczas konieczne jest leczenie antybiotykoterapią, u dzieci <2. roku życia nawet przez 10 dni.
Leczenie bólu ucha – jak przebiega leczenie zapalenia ucha środkowego?
Wielu rodziców zadaje sobie pytanie: jak leczyć zapalenie ucha u dzieci? Czy zapalenie ucha niemowląt należy zawsze leczyć antybiotykiem czy wystarczą domowe sposoby? Zastosowane leczenie bólu ucha zależy od: obrazu błony bębenkowej w badaniu otoskopowym, obecności treści ropnej czy perforacji oraz przede wszystkim stanu ogólnego dziecka.
W większości przypadków dochodzi do samoograniczenia się OZUŚ po zastosowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych takich jak ibuprofen (podawany co 6-8 godzin przez 48-72 godziny). Jest to postępowanie watchfull waiting. W przypadku przeciwwskazań do stosowania ibuprofenu należy zastosować paracetamol ze względu na jego działanie przeciwbólowe.
Natomiast jeśli zastosowane leczenie bólu ucha nie przynosi pożądanego efektu lub dochodzi do pogorszenia zgłaszanych objawów, wówczas należy zastosować antybiotyk. Lekiem pierwszego wyboru jest amoksycylina stosowana od 7 do 10 dni. W trakcie antybiotykoterapii konieczna jest kontrola u pediatry celem określenia skuteczności włączonego leczenia. Przestrzegam przed stosowaniem kropli miejscowo do przewodu słuchowego, gdyż może to pogorszyć przebieg OZUŚ. Domowe sposoby leczenia zapalenia ucha środkowego należy ograniczyć jedynie do podania leków przeciwzapalnych, które powinniśmy mieć w domowej apteczce.
Bolące ucho – kiedy należy natychmiast podać antybiotyk?
- niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia,
- dzieci <2. roku życia z obustronnym zapaleniem uszu,
- w przypadku wysokiej gorączki (powyżej 39°C) z wymiotami,
- w przypadku wycieku wydzieliny,
- grupy zwiększonego ryzyka – nawracające zapalenie ucha środkowego, wady twarzoczaszki, zaburzenia immunologiczne, zespół Downa, odbiorcze upośledzenie słuchu.
Zapobieganie zapaleniu ucha środkowego – czy można zapobiec zapaleniu ucha niemowlaka?
Czy da się w przypadku dziecka zapobiec zapaleniu ucha środkowego? Ochronne działanie przed występowaniem OZUŚ ma karmienie mlekiem mamy minimum 6 miesięcy, ochrona przed dymem tytoniowym (nienarażanie dziecka na bycie biernym palaczem). Ponadto kluczową rolę odgrywają szczepienia ochronne (w tym przeciwko pneumokokom oraz grypie). W miarę możliwości należy ograniczać narażenie dziecka na infekcje górnych dróg oddechowych.
MILMEDICA Centrum Medyczne
polecane artykuły
Jak pomóc dziecku w przypadku kataru?
Katar, czyli nieżyt nosa, jest powszechnie występującym zjawiskiem wśród dzieci, szczególnie w okresie jesienno-zimowym oraz wiosennym. Może on występować z częstotliwością do 10. razy w
Kwas foliowy w ciąży – suplementacja kwasu foliowego
Kwas foliowy należy do witamin z grupy B i występuje w środowisku naturalnym pod postacią folianów rozpuszczalnych w wodzie. Naturalnymi źródłami kwasu foliowego w diecie
Niedoczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania
MILMEDICA Centrum Medyczne Niedoczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania Niedoczynność tarczycy powstaje wskutek nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy. Skutkiem tego zaburzenia jest zbyt mała produkcja hormonów w
Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania
MILMEDICA Centrum Medyczne Nadczynność tarczycy to schorzenie charakteryzujące się podwyższonym poziomem hormonów T3 i T4. Podwyższenie wskazanych hormonów spowodowane jest zaburzeniami metabolicznymi, zaburzeniami produkcji hormonów
Świnka u dzieci – choroba, objawy, postępowanie
Świnka jest zakaźną chorobą wieku dziecięcego powodowaną przez wirusy. Bywa inaczej nazywana nagminnym zapaleniem przyusznic. Zachorowanie powodują wirusy z rodziny Paramyxoviridae. Występowanie świnki można zaobserwować
Pozytywny wynik HPV – co dalej?
Na kontrolnej wizycie ginekologicznej lekarz zaproponował wykonanie testu w kierunku HPV DNA. Nie wiesz, co mówi wynik testu w kierunku HPV? Otrzymałaś pozytywny wynik testu
Bibliografia
W. Hryniewicz, P. Albrecht, A. Radzikowski, Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016.
B. Latkowski, Otolaryngologia, PZWL, Warszawa 2017.
B. Latkowski „Otorynolaryngologia dla studentów medycyny i stomatologii”, Wyd. 2004 r.
Zielnik–Jurkiewicz B., Olszewska–Sosińska O., Rakowska M. Odległe wyniki leczenia drenażem wentylacyjnym przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci. Otolaryngol. Pol. 2006; 60: 181–186.
https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego (dostęp on-line: marzec 2024).